Nawigacja

Ofiary represji niemieckich

: Krzysztof Kopeć

Dokumenty na temat represji i zbrodni niemieckich, popełnionych na Polakach i obywatelach innych narodowości w latach 1939–1945, znajdują się w przejętych przez Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu materiałach zgromadzonych przez jego poprzedniczkę, tj. Główną Komisję Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

 

Archiwum GKBZpNP stanowi łącznie 3500 metrów bieżących materiałów archiwalnych. W przechowywanej dokumentacji znajdują się zarówno akta wytworzone przez urzędy i organa bezpieczeństwa III Rzeszy, w tym m.in. Główny Urząd Bezpieczeństwa RzeszyFragment akt osobowych żołnierza Armii Krajowej Jerzego Michalika, skazanego na karę śmierci przez sąd doraźny niemieckiej policji bezpieczeństwa w Rejencji Ciechanowskiej. Sygnatura archiwalna: IPN GK 629/2595. (Reichssicherheitshauptamt) i Tajną Policję Państwową (Geheime Staatspolizei), jak i instytucje zagraniczne, m.in. Amerykańskie Trybunały Wojskowe w Norymberdze (US Nuremberg Military Tribunals). Ich uzupełnienie stanowią archiwalia, które Główna Komisja otrzymała w wyniku współpracy wielostronnej z instytucjami zagranicznymi i polskimi archiwami państwowymi, a także materiały przekazane przez osoby prywatne.

 

W zasobie przejętym od Głównej Komisji znajduje się wiele bezcennych dokumentów, takich jak raport Jürgena Stroopa, dotyczący likwidacji getta w Warszawie, dziennik generalnego gubernatora Hansa Franka czy też pamiętnik Johanna Paula Kremera, lekarza SS w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Zebrane archiwalia były wykorzystane m.in. w procesie toczącym się po zakończeniu II wojny światowej przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze oraz w postępowaniach karnych przed polskim Najwyższym Trybunałem Narodowym (m.in. procesy Rudolfa Hössa oraz załogi obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau). Niezwykłą wartość historyczną przedstawiają również oryginalne akta z niemieckich obozów koncentracyjnych (Auschwitz-Birkenau, Buchenwald, Dachau, Gross-Rosen, Mauthausen, Mittelbau, Ravensbrück i Sachsenhausen) oraz dokumentacja poświęcona Polakom wysyłanym do pracy przymusowej na terytorium III Rzeszy – m.in. listy transportowe urzędów pracy w Warszawie i w Krakowie.

 

Karta z kartoteki osobowej Gestapo w Ciechanowie/Płocku dotycząca Witolda Pileckiego, który pod pseudonimem Tomasz Serafiński jako ochotnik trafił do obozu KL Auschwitz. Karta zawiera informację o jego ucieczce z obozu dnia 27.04.1943 r. Sygnatura archiwalna: IPN GK 629.

Obok dokumentów niemieckojęzycznych, w zasobie znajdują się także akta postępowań karnych wszczętych na podstawie dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców  narodu polskiego, jak również akta prokuratorskie spraw umorzonych i zawieszonych na podstawie przedmiotowego dekretu. W tej grupie archiwaliów na szczególną uwagę zasługują m.in. dokumenty procesowe Ericha Kocha, byłego Gauleitera Prus Wschodnich oraz osób skazanych za głoszenie prawdy o zbrodni katyńskiej. Uzupełnieniem zasobu aktowego, jest zbiór kartotek historycznych, wśród których na szczególną uwagę zasługują kartoteki dotyczące polskich robotników przymusowych oraz kartoteka osób aresztowanych przez niemiecką Tajną Policję Państwową (Gestapo) z Ciechanowa/Płocka.

 

W okresie swego istnienia Główna Komisja zgromadziła unikatową w skali światowej dokumentację, która niejednokrotnie pozwala na odtworzenie pełnych losów wojennych ofiar represji hitlerowskich Niemiec. Jej niezwykle cennym uzupełnieniem jest baza danych Arolsen Archives (d. Międzynarodowa Służba Poszukiwawcza).

do góry